Welkom bij Veldeke As

het Assers en Neler

Het Assers en Neler worden in de gemeente gesproken door enkele duizenden mensen, ongeveer alle autochtone inwoners in zoverre ze vóór 1963 geboren zijn. Rond die tijd begon de ABN-campagne voelbaar te worden in het dorp. Aan toekomstige ouders werd aanbevolen om hun kinderen in de standaardtaal, het “Algemeen Beschaafd Nederlands” op te voeden. Zij kregen te horen dat dit beter was voor de toekomstige schoolcarrière –intussen is deze theorie wel achterhaald. In feite kaderde deze ABN-campagne in de Vlaamse taalpolitiek: in volle taalstrijd wilde men de positie van het Nederlands versterken door eenvormigheid, ten nadele van de verscheidenheid. Dialecten kregen het etiket van onzuivere taal opgeplakt.

Veldeke

Op dat moment heerste er aan de andere kant van de Maas een heel ander tijdsklimaat: de Nederlands-Limburgers zagen in hun streektaal een bindmiddel om hun identiteit te versterken tegen de invloeden uit Holland. Al in 1926 werd in Maastricht een vereniging opgericht voor de instandhouding en bevordering van de Limburgse dialecten: Veldeke Limburg. De naam Veldeke is een verwijzing naar de eerste dichter uit onze contreien wiens werk in de streektaal werd overgeleverd (Hendrik Van Veldeke leefde in de 12° eeuw). Maar VELDEKE kan ook gezien worden als een afkorting en betekent dan: Voor Elk Limburgs Dialect Een Krachtige Eenheid.

Veldeke Bels(j)

Het duurde nog tot het jaar 2000 eer er in Belgisch Limburg iets gelijkaardigs bewoog. Op 17 november van dat jaar kwam de dialectoloog prof. Jan Goossens in Genk spreken, en werd besloten om Veldeke Genk boven de doopvont te houden. Het jaar erna maakten we de oprichting van Veldeke Bels(j) Limburg mee in Alden Biesen. In de jaren die volgden verschenen Veldeke Hasselt, Veldeke As en Veldeke Pelt ten tonele.

Veldeke As

Het was op 16 november 2005 dat er in As een eerste dialectavond plaatsvond in de museumkerk van Sint-Aldegondis. René Swartenbroekx was de eerste spreker. Sindsdien organiseert Veldeke As vier keer per jaar een gespreksavond in het Assers. Volgende mensen maken momenteel deel uit van het bestuur: Elly Berger, Justin Hanot, Flor Nouwen, Martin Hoeven, Pierre Lowijs, Alida Massot, Jules Meermans, Roger Bamps, Chel Thijs, Pierre Weijnjes en Felix Bergers (voorzitter).

De vereniging neemt allerlei initiatieven om het plaatselijke dialect nieuw leven in te blazen en op schrift te stellen. Zo werkt Jules aan een “Dikzjenaer van het Neler”. Samen met Justin begon hij ook aan de inzameling en bundeling van plaatselijke spreekwoorden en uitdrukkingen, en gaf van hieruit de aanzet voor een aparte werkgroep. Justin doet ook onderzoek naar oude volksgebruiken, terwijl Chel Thijs dan weer inspanningen levert om oude streekgerechten en recepten op papier te zetten. Stilaan wordt er ook een dialectproject uitgedacht om kinderen en hun scholen te bereiken. Martin zorgt er i.s.m. de Provinciale Erfgoedcel voor dat filmfragmenten over het vroegere dorpsleven in digitale vorm blijven voortbestaan. De zelfklever “Ich kal Plat” werd op 500 exemplaren gedrukt en verspreid. Hij draagt onze boodschap uit vanaf honderden achterruiten van auto’s. Voorts werken de leden mee aan de jaarlijkse realisatie van een Limburg-Almenak, een scheurkalender vol dialectspreuken en –uitdrukkingen. Tenslotte zijn er enkele schrijvende leden die elke zomer hun pen scherpen en verhalen of gedichten insturen voor de Veldeke Literatuurpries. Hiervoor was en is een vaste spelling natuurlijk wenselijk: met de hulp van Pierre Bakkes, de vroegere streektaalfunctionaris voor Nederlands Limburg, maakte ondergetekende daar werk van, en ze is ook terug te vinden op deze website.

12 mei 2009
Felix Bergers
felixbergers(AT)hotmail.com
089/35 64 20

Unless otherwise stated, the content of this page is licensed under Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License